Wat kun je met burgerschap?
Burgerschapsvorming: je hebt dit woord vast wel eens ergens horen vallen. Scholen lijken het belangrijk te vinden, maar wat is burgerschap eigenlijk en wat kun je ermee in de klas?
In deze blog lees je hoe creativiteit en burgerschap hand in hand kunnen gaan.
Ik in de wereld om mij heen
In de online wirwar van Instagram, X en TikTok lijkt het soms lastig om te begrijpen hoe, en óf we nog echt met elkaar verbonden zijn.
Toch leven we allemaal samen in dezelfde wereld waarin iedereen een eigen plekje zoekt. Tegelijkertijd willen veel van ons ook naar een ander luisteren en respect tonen voor elkaar.
Onze wereld staat soms bol van de onverdraagzaamheid en individualisme. We lijken daarom meer dan ooit behoefte te hebben aan mensen die hun steentje willen bijdragen aan een groter geheel.
→ Burgerschap is dan een soort superkracht die iedereen kan beoefenen.
En weet je wat zo gaaf is? Burgerschapsvorming kom je tegen op de meest onverwachte plekken. Misschien denk je nu eerst aan het klaslokaal, maar denk ook eens out-of-the-box met creatieve workshops en kunstzinnige projecten waarin zowel zelfexpressie als samenwerking centraal staan.
Benieuwd hoe? Lees vooral verder.
Burgerschap betekenis
Eerst even een stapje terug; wat is burgerschap nou precies?
Onder burgerschap verstaan we de manier waarop wij als mensen deelnemen aan de maatschappij en hoe we die helpen vorm te geven.
Je kunt het dus zien als het vinden van jouw plekje in de wereld om jou heen.
Dit heeft te maken met hoe we met elkaar omgaan, begrijpen wat we mogen en kunnen doen.
→ Hoe kunnen we de wereld én onze directe omgeving een stukje beter maken?
Vier onderwerpen binnen burgerschap
Burgerschap als thema kun je opdelen in vier verschillende onderwerpen:
- Democratie en politiek: Ho, niet meteen wegrennen! Het draait hier gelukkig niet alleen om ‘droge stof’ over wetten en regels. Het gaat erom dat je begrijpt hoe de boel werkt in ons land, zoals het kiezen van leiders en hoe jij je stem kunt laten horen.
- Mensenrechten: Dit zijn de regels die ervoor zorgen dat we allemaal met respect worden behandeld. Denk aan vrijheid, gelijkheid en het recht om te zijn wie je bent.
- Diversiteit: Zonder verschillen zou de wereld maar kleurloos zijn. Burgerschap gaat er dan ook over om die verschillen in kleur, cultuur en geloof te omarmen, te begrijpen en te respecteren.
- Media: Elke dag weer krijgen we allerlei nieuwsberichten en social media voor onze neus. Wat is waar, en hoe verwerken we het? Mediawijsheid* helpt ons hierbij.
Je zou dus eigenlijk kunnen zeggen dat burgerschap over de basisnormen en -waarden van onze samenleving gaat.
→ Burgerschap is een soort grote grabbelton met allerlei tools die ons helpen om kritische, slimme en verantwoordelijke mensen in deze wereld te zijn.
Jong geleerd, oud gedaan. Het klaslokaal is een goede plek om met burgerschap te beginnen en je hierin te oefenen.
*Lees ook onze blog Hoe stimuleer je mediawijsheid in het onderwijs.
Burgerschapsvorming op school
Vakken op school, zoals rekenen en taal, hebben ‘kerndoelen’ die landelijk zijn vastgesteld.
Dit soort doelen kent burgerschap nu nog niet in het onderwijs; het is ook vaak nog geen apart vak op scholen, met uitzondering van Montessori scholen die vaak het vak 'wereldburgerschap' kennen.
Deze afwezigheid van duidelijke doelen is opvallend omdat scholen (PO én VO) als sinds 2006 wettelijk verplicht zijn om actief burgerschap te bevorderen (Wet op het primair onderwijs, artikel 8 lid 3). Aanleiding voor deze wet waren:
- individualisering (betrokkenheid op elkaar en op de maatschappij neemt af)
- de grote allochtone populatie, die minder bekend is met onze 'burgerschapstraditie.
Toch vind je op de meeste scholen nu vooral verwijzingen naar het thema burgerschap binnen andere vakken.
- Basisonderwijs: In het basisonderwijs vind je verwijzingen naar burgerschap onder de naam ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’. Hierbij leren kinderen over zichzelf als individu, hoe je met elkaar omgaat, en hoe je problemen kunt oplossen.
- Voortgezet onderwijs: In het voortgezet onderwijs worden burgerschap-doelen samengevoegd in het vak ‘Mens en Maatschappij’. De leerdoelen hierbij lijken veel op die van het basisonderwijs.
- MBO: In het MBO wordt burgerschap wél behandeld in een apart schoolvak. Het vak richt zich op politiek, economie, de maatschappij en de eigen gezondheid.
Inmiddels staan er al nieuwe plannen klaar voor burgerschapsvorming in het onderwijs, bekijk hier bijvoorbeeld de video met plannen van curriculum.nu.
Maar tot nu toe lijkt het soms alsof we blijven hangen in theorie, zonder echt te over te brengen op de jeugd waarom burgerschap belangrijk is.
Voor kinderen en jongeren voelt burgerschap dan aan als een stoffig of abstract onderwerp.
→ Bij maX Music hebben we wel ideeën hoe burgerschapsvorming anders zou kunnen.
Hieronder lees je hoe creatieve werkvormen kunnen helpen bij het vormen van betrokken burgers!
Hoe creatieve activiteiten kunnen bijdragen aan burgerschap
Samen creatieve activiteiten ondernemen is een super krachtige werkwijze voor het ontwikkelen van burgerschap. Dit werkt als volgt:
- Zelfexpressie: Creatief bezig zijn is uiten wat je denkt en voelt, zonder woorden te gebruiken. Schilderen, muziek maken, dansen geven je een stem. Je kunt jezelf eens op een andere manier uitdrukken.
- Empathie en begrip: Ontdek jij wel eens een verhaal in een schilderij? Of voel je soms de emotie in een lied? Door de creativiteit begrijp jij nog beter hoe een ander zich voelt. Dit is mega belangrijk voor burgerschap, omdat het je helpt om elkaar te begrijpen, en zo beter met elkaar om te gaan.
- Samenwerking: Wanneer we samen iets creatiefs maken of bezig zijn met een groepsactiviteit, werken we als een team. We luisteren en delen ideeën om samen tot een resultaat te komen. Dit is al een mini-versie van onze samenleving.
- Creatief denken: In een creatieve setting word je uitgedaagd om out-of-the-box te denken. Door dit regelmatig te oefenen, zal het je ook in alledaagse situaties helpen om problemen op te lossen.
Even concreet....
Weet je wat zo mooi is aan dit verhaal? Iedereen kan op deze manier een meer betrokken onderdeel worden van een klas, een stad, een land, deze wereld.
Je kunt zowel individueel als samen heel eenvoudig aan de slag met creatieve activiteiten. Neem eens een kijkje in ons brede aanbod aan creatieve workshops voor zowel kinderen en jongeren als voor volwassenen.
Wat denk je bijvoorbeeld van een Rap Workshop waarin je met een groep een song schrijft over maatschappelijke onderwerpen die jullie bezighouden; wat denk je in het onderwijs van pesten, het milieu, vriendschap?
Ook onze Mediawijsheid Workshops, waarin er creatief en bewust eigen video’s en foto’s worden gecreëerd, zijn erg geschikt als het gaat om burgerschapsvorming.
Specifiek voor volwassenen zijn onze team building workshops zoals Theatersport, Team Painting en Zandkunst voor ook erg aan te raden als het gaat om zelfexpressie en samenwerking.
Voor jongeren en jong volwassenen (12-30 jaar) hebben we een gesubsidieerd traject waarbij een groep creatieve vaardigheden leert, en daarmee iets maakt voor een maatschappelijke doelgroep.
Of bekijk ons project Creatie Stadslied waarbij we jongeren een lied laten schrijven en opnemen over hun eigen woonplaats.
Prachtig voorbeelden van hoe creativiteit en burgerschap samenkomen.
Ontsteek het vuur
Kortom, het is de hoogste tijd om dat creatieve vuur te ontsteken en de burgers in jullie verder te vormen!
Word je enthousiast van deze creatieve handvatten? Neem gerust eens vrijblijvend contact met ons. Wij adviseren je graag over welke creatieve werkvorm jouw groep zou kunnen helpen in hun burgerschapsvorming.
Bellen werkt het snelst op 085-2016684.
